Met Taalachterstand naar Zelfstandigheid

In een wereld waar zelfstandigheid en mobiliteit steeds belangrijker worden, biedt het Virtual Reality leerplatform 'Virtual OV' een veelbelovende oplossing voor leerlingen. Met name voor leerlingen met een taalachterstand op Kranenburg Praktijkonderwijs in Utrecht blijkt deze innovatieve lesmethode effectief. Marloes Heidekamp, docent en ICT-coördinator, deelt haar positieve ervaringen met deze innovatieve lesmethode.

‘Ik werk al tien jaar op deze school en ik leer nog iedere dag nieuwe dingen’, vertelt Marloes. ‘Kranenburg is een school voor praktijkonderwijs met een betekenisvol, toekomstgericht en positief leer- en leefklimaat', legt Marloes uit. ‘Na het doorlopen van het praktijkonderwijs kunnen onze leerlingen zelfstandig en volwaardig in de maatschappij meedoen. Ze kunnen dan zelfstandig werken, wonen, hun vrije tijd zinvol besteden en actief burger zijn. Om dit te kunnen, ontwikkelen de leerlingen daarnaast specifieke beroepscompetenties die passen bij de sector waarvoor zij kiezen. 'De individuele mogelijkheden en talenten van leerlingen staan centraal tijdens de lessen.’

 ‘Veel docenten werken al langer dan tien jaar op deze school en sommigen zelfs al veertig jaar’, vervolgt Marloes. ‘Dat zegt wel iets over de sfeer, denk ik. Er zit in ons team ook geen docent die al die jaren slechts één functie vervuld heeft.’ Zelf heeft Marloes al diverse functies gehad binnen Kranenburg. Van mentor docent voor leerlingen in fase 1,2 en 3, tot Coördinator burgerschap, Subsidiecoördinator en AVO-mentor en -docent. ‘Doordat alle docenten verschillende functies vervullen, moet je steeds vanuit een ander perspectief leren kijken naar het onderwijs. Hierdoor word je referentiekader breder en blijf je leren.’

Zonder relatie geen prestatie

‘Wij zijn ook kritisch naar onszelf toe', vervolgt Marloes. ‘We zeggen bijvoorbeeld nooit over een leerling dat ‘hij of zij moeilijk leert'. Als iets niet lukt, gaan we bij een collega te rade: Deze leerling is bij mij erg druk, is dit bij jullie ook zo? We kijken naar wat een kind nodig heeft om iets te kunnen leren. Is dat iets in de thuissfeer, of is er iets op de sociale ladder van het kind dat zorgt voor een blokkade in het leren. Of is het iets in ons eigen gedrag? Dan kijken we of we dat kunnen aanpassen in de relatie tot die leerling. Immers, zonder relatie geen prestatie.’

‘Virtual OV is een echte gamechanger voor onze leerlingen’

Belang van Virtual OV voor de zelfredzaamheid van leerlingen

 ‘Op deze school geven we les aan leerlingen tussen de 12 en 18 jaar met een licht verstandelijke beperking. We leren ze de basiszaken die ze nodig hebben om in onze maatschappij te kunnen functioneren. Denk bijvoorbeeld aan: hoe schrijf ik me in voor een woning, hoe vraag ik een identiteitskaart of iets anders aan bij de gemeente en hoe kan ik reizen met het openbaar vervoer? Wij bereiden leerlingen voor op deze ‘struggles’ zodat ze zo volwaardig mogelijk kunnen deelnemen aan de maatschappij. Daarbij kijken we naar wat leerlingen praktisch nodig hebben. Bijvoorbeeld reizen met het openbaar vervoer. Deze vaardigheid kunnen oefenen met behulp van Virtual OV in een veilige omgeving zonder stress, is heel belangrijk voor de leerlingen.’

NS TreinTrainPakket

Met als doel de zelfredzaamheid van neurodivergente mensen te vergroten, introduceerde NS begin 2023 het TreinTrainPakket, waar Virtual OV onderdeel van uitmaakt. 'Kranenburg Praktijkonderwijs was een van de eerste vijf scholen en zorginstellingen die met het TreinTrainPakket 2 maanden aan de slag gingen, waarna we de Virtual OV set zelf hebben aangeschaft.'

Spelenderwijs Veilig Leren Reizen in een Virtuele Wereld

Marloes heeft in de afgelopen drie jaar al vijftien klassen van leerjaar 1 tot en met 3 getraind met Virtual OV en de reacties zijn overwegend positief. ‘Zowel onze docenten als de leerlingen zijn er blij mee. Ze vinden reizen met het OV best lastig en vragen er echt naar omdat ze met Virtual OV het reizen kunnen oefenen in een veilige setting. In de lessen koppel ik een leerling die de game al aardig onder de knie heeft aan een leerling die het nog wel wat zelfvertrouwen kan gebruiken. Zo kunnen ze elkaar helpen en van elkaar leren. Leerlingen geven ook aan dat ze het spelelement heel leuk vinden. Gamen is onder jongeren natuurlijk hot and happening. En als ouder van jonge gamers vind ik gamen zelf ook leuk. Deze aanpak maakt het leerproces niet alleen effectiever, maar ook veel leuker voor de leerlingen.’

Positief effect op zelfvertrouwen van leerlingen

Leerlingen die inmiddels zelfstandig reizen met het openbaar vervoer zijn ook heel enthousiast over Virtual OV. Marloes: ‘Ze geven aan dat ze niet zo snel meer in paniek raken als hun trein onverwacht vertraging heeft. Ze weten wat ze dan kunnen doen om informatie of hulp te vragen.’ Vooral voor leerlingen met een taalachterstand die in een buitenwijk van Utrecht of zelfs daarbuiten wonen, is Virtual OV van onschatbare waarde. ‘Zonder het reizen met bus of trein te kunnen oefenen in een stressvrije situatie, zouden deze kinderen in paniek zijn weggevlucht van de drukte en de geluiden op station Hoog Catharijne. Waarschijnlijk zouden ze hun woonwijk nooit meer durven verlaten. Met alle negatieve gevolgen van dien voor hun ontwikkeling. Bij ons op school zitten ook leerlingen die uit hun thuisland gevlucht zijn voor oorlog. Ook voor deze leerlingen is het kunnen oefenen van zelfstandig reizen essentieel.’

Lessen Burgerschap en Digitale Geletterdheid

Als ICT-coördinator voor de lesinhoud hebben Marloes en haar collega’s zelf een leerlijn ontwikkeld voor de vakken Burgerschap en Digitale Geletterdheid. Alle lessen voldoen aan de landelijk gestelde leerdoelen en zijn aangepast voor leerlingen met een taalachterstand. Ook hierin is de Virtual OV een waardevolle tool. ‘Zo doen we het met alle vakken. Alle lesstof is namelijk zo aan te passen dat ook onze leerlingen het kunnen leren.’

Onmisbare bijdrage aan de maatschappij

‘Wij merken vaak dat leerlingen met een taalachterstand zich minderwaardig voelen. Maar ze zijn juist heel erg vaardig; wat hun ogen zien, kunnen hun handen maken. Ik vertel leerlingen dan ook regelmatig: ‘Ik heb jullie nodig om mijn werk op deze school te kunnen doen. Want zonder jullie werden mijn kinderen niet opgevangen op de BSO, werd de computer van mijn auto niet uitgelezen bij een storing en was er geen kapper om mijn haar te knippen.’ Dan zie je ze gloeien van trots, want dan beseffen ze waarom ze zo hard nodig zijn. Zonder hen zou de maatschappij echt tot stilstand komen.’

Mooie stap voorwaarts naar inclusief onderwijs

Virtual OV bewijst zich als een waardevolle tool bij het vergroten van de zelfredzaamheid van leerlingen. Het vormt een waardevolle aanvulling op het onderwijsaanbod voor leerlingen met een taalachterstand en biedt niet alleen praktische vaardigheden, maar vergroot ook het zelfvertrouwen en de onafhankelijkheid van deze leerlingen. Met deze innovatieve aanpak zet Kranenburg Praktijkonderwijs een belangrijke stap in de richting van inclusiever en effectiever onderwijs.